تا به امروز حتما پیش آمده است که درباره آمبولی مواردی به گوشتان خطور کند. اما آیا می دانید که این بیماری نیز انواع متفاوتی دارد؟ یکی از آنها آمبولی ریه نام دارد که شاید کمتر کسی اطلاعات کاملی درباره آن داشته باشد. بنابراین در این مقاله با ما همراه شوید، چرا که به همین موضوع پرداخته ایم و در ادامه معنا، تاریخچه، علائم، خطرات و روش های درمان این عارضه را به تفصیل بیان خواهیم کرد.
تاریخچه این بیماری
ترندلنبورگ یک جراح مشهور آلمانی نام دارد که انجمن جراحی آلمان را بنیانگذاری کرده است. وی در سال 1872 در بیمارستان مشغول بررسی مرگ 9 بیمار در اثر آمبولی ریه بود. وی دریافت که مرگ و میر ناگهانی مرتبط با این بیماری در حال رخ دادن است.
آمبولی ریه را بیشتر بشناسید
گیر کردن لخته خون در یکی از سرخرگ هایی که از داخل قلب به ریه ها می رود، منجر به این بیماری می شود. زیرا لخته موجب مسدود شدن جریان طبیعی خون خواهد شد.
وارد شدن خون از قلب به ریه ها از طریق شریان ریوی صورت می گیرد. تامین اکسیژن خون در ریه ها انجام می شود و سپس به قلب باز می گردد. پمپ شدن خون غنی از اکسیژن به بقیه بدن توسط قلب انجام می گیرد، اما در این نوع از آمبولی این ساز و کار با اختلال مواجه می شود.
این انسداد می تواند منجر به بروز مشکلات جدی مثل آسیب به ریه ها و کاهش یافتن سطح اکسیژن شود. کمبود اکسیژن می تواند سایر اعضای بدن را نیز دچار آسیب دیدگی کند. این بیماری ممکن است در شرایط بزرگ بودن لخته یا مسدود شدن شریان در اثر لخته های کوچک تر موجب مرگ شود.
معمولا انتقال آمبولی ریه از رگ های عمیق پا به ریه ها صورت می گیرد. پزشکان این رویداد را با عنوان ترومبوز ورید عمقی می شناسند. به وجود آمدن این لخته ها هنگامی است که خون توانایی عبور آزادانه از پاها را نداشته باشد. زیرا بدن مدت زمان زیادی مانند پرواز یا رانندگی طولانی حرکتی نداشته است. در صورت استراحت بعد از جراحی یا بیماری در رختخواب نیز احتمال وقوع این رویداد وجود خواهد داشت.
عوامل افزایش دهنده احتمال بروز آمبولی ریه
عوامل خطر مانند DVT است. پزشکان این موارد را سه گانه Virchow می نامند که شامل موارد زیر می شوند.
عدم تحرک طولانی مدت یا تغییر در جریان طبیعی خون
در صورت قرارگیری در حالت استراحت در بیمارستان یا خانه ممکن است این عارضه رخ دهد. همچنین ممکن است آمبولی ریه در طول پرواز یا رانندگی با وسیله نقلیه به مدت طولانی نیز اتفاق بیفتد.
خونی که احتمال لخته شدن آن بالا است
این مورد توسط پزشکان، افزایش انعقادپذیری خون نامیده می شود که ایجاد آن به علت مصرف داروهایی مانند قرص های پیشگیری از بارداری رخ می دهد. مواردی مانند سرطان، مصرف سیگار، جراحی اخیر یا بارداری نیز ممکن است زمینه ساز بروز این عارضه شود.
آسیب دیدگی دیواره رگ های خونی
آسیب دیدگی ساق پا می تواند این عارضه را به وجود آورد. ممکن است در مواردی نادر چیزی غیر از لخته مانند حباب هوا یا بخشی از یک تومور، یک شریان ریوی را مسدود کند. در صورت شکسته شدن یک استخوان بزرگ، گاهی اوقات چربی مغز استخوان وارد جریان خون می شود و رگ را دچار انسداد می کند.
جلوگیری از آمبولی ریه
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری این است که در راستای جلوگیری از تشکیل شدن لخته های خون در عمق رگ ها تلاش شود. اگر مدت زمان استراحت پس از یک عمل جراحی یا بیماری زیاد باشد یا تجربه یک پرواز طولانی، این کار می تواند با چالش همراه باشد.
در صورت قرار داشتن در معرض خطر، مواردی وجود دارد که می تواند احتمال لخته شدن خطرناک خون را کاهش دهد.
استفاده از رقیق کننده های خون
پزشکان آن را با عنوان ضد انعقاد می شناسند. این موارد موجب جلوگیری از ایجاد لخته در خون می شوند. ممکن است پزشک این موارد را هنگام بستری بودن در بیمارستان برای جراحی تجویز کند. همچنین امکان دارد که مصرف این داروها بعد از ترخیص به خانه نیز توصیه شود.
در صورت بستری شدن در بیمارستان پس از سکته مغزی یا حمله قلبی یا مواجهه با عوارض ناشی از سرطان، احتمال دارد پزشک توصیه کند که فرد از داروهای رقیق کننده خون استفاده کند.
جوراب های فشاری
?
استفاده از جوراب فشاری برای جلوگیری از آمبولی ریه
جوراب های بلندی هستند که موجب تحت فشار قرار گرفتن پاها می شوند. این فشار اضافی کمک می کند که خون از طریق رگ ها و عضلات پا حرکت کند. ممکن است توصیه پزشک بعد از جراحی این باشد که پوشیدن این جوراب ها برای مدت زمانی مورد توجه قرار گیرد.
ورزش
?
اورزش کردن برای جلوگیری از آمبولی ریه
بعد از اقامت طولانی مدت در بیمارستان یا تجربه یک بیماری که نیازمند ماندن در بستر است، باید با خروج از رختخواب به راه رفتن و پیاده روی پرداخت. این کار موجب به جریان افتادن خون در پاها می شود تا خون فرصت تجمع نداشته باشند.
حرکات کششی هنگام سفر
اگر قصد یک پرواز طولانی دارید، برای جلوگیری از آمبولی ریه سعی کنید راه رفتن را هر چند ساعت یک بار انجام دهید. اگر توانایی ایستادن ندارید، خم کردن انگشتان پا را با کشیدن انگشتان به سمت خود اجرا کنید. در ادامه چند حرکت کششی وجود دارد که انجام آنها در حالت نشسته امکان پذیر است:
- کشیدن پا به سمت بالا و سینه باید با یک دست انجام شود.
- گرفتن بخش پایینی یک پا باید دست دیگر اجرا شود.
- حفظ این حالت باید به مدت 15 ثانیه ادامه پیدا کند و سپس امتحان کردن با پای دیگر انجام شود.
- در صورت رانندگی در مسافت طولانی، توقف باید هر یک ساعت انجام گیرد و پاها دراز شوند.
- نوشیدن مایعات اضافی الزامی است تا رطوبت بدن کافی باشد.
تغییر سبک زندگی
اقدامات دیگری که انجام آن در جلوگیری از این بیماری امکان پذیر است، شامل موارد زیر هستند:
- حفظ وزن مناسب
- در صورت تصمیم برای مصرف داروهای هورمونی مانند داروهای کنترل بارداری یا سایر شیوه های درمانی باید به پزشک و دکتر متخصص ریه در تهران مراجعه کرد و در مورد خطر لخته شدن خون با وی به مشاوره پرداخت.
- در صورت داشتن مشکلات سلامتی دیگر مانند دیابت یا نارسایی قلبی، الزامی است که داروها به موقع مصرف شود. مراقبت از تمام موارد مصرفی ضرورت دارد و هرگونه تغییر در آنها باید به پزشک گزارش داده شود.
- در صورت داشتن سابقه بیماری کلیوی، برخی از بیماری های خودایمنی یا سوابق خانوادگی لخته شدن خون باید به مشورت با پزشک پرداخت.
- ترک سیگار
علائم آمبولی ریه
?
آمبولی ریه
با مسدود شدن یک رگ در ریه توسط لخته خون، فرد دچار این بیماری خواهد شد. ممکن است این عارضه علائم متفاوتی داشته باشد.
به احتمال زیاد علائم فرد مبتلا بستگی به اندازه لخته و میزان درگیری ریه خواهد داشت. در صورت ابتلا به بیماری ریوی یا قلبی، این موضوع نیز می تواند تاثیرگذار باشد. ظهور علائم آمبولی ریه (PE) به صورت ناگهانی رخ می دهد. تماس با فوریت های اورژانس در صورت داشتن هر کدام از موارد زیر توصیه می شود:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- درد ناگهانی در پشت
- احساس حواس پرتی یا گیجی
- تعریق بیش از حد معمول
- لب ها یا ناخن های آبی
- سرفه (ممکن است همراه با خون باشد و خون در خلط یافت شود).
علائم هشدار دهنده ترومبوز ورید عمقی
با به وجود آمدن لخته در ورید عمقی پاها، ترومبوز ورید عمقی نامیده می شود. در صورت جدا شدن لخته و رفتن آن به ریه، به آمبولی ریه تبدیل خواهد شد.
در صورت مشاهده علائم DVT باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود. در صورت تشخیص زودهنگام، پزشکان می توانند مانع از بروز این عارضه شوند. علائم DVT می تواند موارد زیر را در بگیرد:
- احساس درد یا ناراحتی در پا حین ایستادن یا پیاده روی
- تورم پا یا بازو
- پوست قرمز یا تغییر رنگ پوست در پا یا بازوی آسیب دیده
- تورم در یک پا یا بازو و احساس داغ شدن بیش از حد آن
- رگ هایی در بازو بزرگ تر از میزان طبیعی
تشخیص آمبولی ریه
?
تشخیص آمبولی ریه
به احتمال زیاد آغاز کار پزشک با معاینه بدنی خواهد بود. وی با نگاه کردن دقیق به پاها می تواند علائمی مانند حساسیت، تورم، تغییر رنگ یا داغی را بررسی کند. ممکن است این نشانه ها نشان دهنده لخته شدن یکی از رگ های عمقی باشند.
ممکن است در مرحله بعدی، تجویز تعدادی آزمایش مانند اشعه ایکس قفسه سینه یا سونوگرافی توسط پزشک داخلی انجام می شود. ممکن است آزمایش خون نیز لازم باشد. این تست ها می توانند اندازه گیری میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون را انجام دهند.
آزمایشات دیگری که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند، شامل موارد زیر است.
آنژیوگرافی ریوی توموگرافی رایانه ای (CTPA)
این تست را می توان نوع خاصی از آزمایش اشعه ایکس دانست. همچنین به عنوان اصلی ترین آزمایشی در نظر گرفت که پزشکان برای داشتن PE مورد استفاده قرار می دهند.
تزریق رنگ یا کنتراست به درون رگ ها توسط پزشک انجام می شود. سپس پزشک و بهترین دکتر متخصص ریه می تواند به مشاهده رگ های خونی ریه ها با اشعه ایکس بپردازد.
اسکن تهویه / پرفیوژن (V/Q)
در صورت در دسترس نبودن CTPA یا مناسب نبودن شرایط آن، این تست مورد استفاده قرار می گیرد. این روش، ماده رادیواکتیو را استفاده می کند تا جریان هوا (تهویه) و جریان خون (پرفیوژن) را در قسمت های مختلف از ریه ها نشان دهد. در صورت کم بودن جریان خون در ناحیه ای خاص و طبیعی بودن جریان هوا، وجود لخته خون امکان پذیر خواهد بود.
آنژیوگرافی ریوی مبتنی بر کاتتر
این مورد را می توان دقیق ترین آزمایش برای تشخیص آمبولی ریه معرفی کرد. در صورت واضح نبودن نتایج سایر آزمایش ها، این تست مورد استفاده قرار می گیرد. وارد شدن یک لوله نازک (کاتتر) به درون رگ بزرگ واقع در کشاله ران و رگ های درون ریه توسط متخصص انجام می شود. سپس تزریق رنگ از طریق کاتتر صورت می گیرد.
ظهور تصاویر رگ های خونی درون ریه به وسیله اشعه ایکس اجرا می شود. به علت وجود CTPA، استفاده از این تست به ندرت صورت می گیرد.
ام آر آی
اگر باردار هستید و پزشک نگران مضر بودن آزمایش های دیگری که کنتراست را مورد استفاده قرار می دهند، است، می توان این روش را به عنوان گزینه ای مناسب مطرح کرد.
اکوکاردیوگرام
این تست، سونوگرافی قلب است. توانایی تشخیص PE را ندارد، اما می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که فشاری به قلب وارد شده است یا خیر.
برای انجام این روش ها نیاز به ماهرترین و باتجربه ترین متخصصان ریه خواهد بود. اما در مورد یافتن این متخصصان حرفه ای نگران نباشید ،چرا که دکتر با من می تواند مجموعه ای از بهترین پزشکان را به متقاضیان معرفی کند که شما انتخاب مناسبی انجام دهید.
خطرات
چنانچه به آن اشاره شد، لخته شدن خون در ریه، آمبولی ریوی نامیده می شود. این مشکل به عنوان عارضه ای جدی ممکن است تهدید کننده زندگی فرد باشد. اما در صورت تشخیص سریع و زود هنگام، معالجه آن توسط پزشکان و متخصصین ریه امکان پذیر خواهد بود.
درمان آمبولی ریه
در ادامه به برخی از رایج ترین روش های مقابله با این بیماری اشاره می شود.
رقیق کننده های خون
این داروها که ضد انعقاد خون هستند، می توانند به عنوان متداول ترین روش درمان لخته خون در ریه در نظر گرفته شوند. این داروها می توانند دو نقش اساسی داشته باشند: موجب جلوگیری از بزرگ تر شدن لخته شده و همچنین مانع از تشکیل لخته های جدید شوند.
این داروها نمی توانند سبب از بین رفتن لخته های خون شوند. بلکه انجام این کار به صورت طبیعی و با سپری شدن زمان صورت می گیرد.
وارفارین و هپارین را می توان معمول ترین داروهای رقیق کننده خون به شمار آورد. وارفارین یک قرص است و می تواند موجب درمان و پیشگیری از بروز لخته ها شود. دریافت این داروها از طریق تزریق یا IV نیز ممکن است.
داروهای رقیق کننده خون بسیار زیادی را می توان به صورت قرص یافت که پزشک در مورد عملکرد هر کدام توضیح خواهد داد تا تصمیم گیری راجع به انتخاب میان آنها ساده تر شود. هپارین می تواند موجب کاهش یافتن احتمال تشکیل لخته های بیشتر شود. همچنین امکان دریافت آنها از طریق تزریق یا IV نیز وجود دارد.
ممکن است شروع درمان در بیمارستان باشد و مرخص شدن در همان روز امکان پذیر خواهد بود. مدت زمان بستری و درمان بستگی به شرایط فرد دارد. از هپارین هایی با وزن مولکولی کم نیز استفاده می شود. تزریق این داروها در خانه هم می تواند انجام شود.
خونریزی داخلی را می توان به عنوان عارضه اصلی داروهای رقیق کننده خون در نظر گرفت. در صورت رقیق شدن بیش از حد خون به وسیله دارو احتمال دارد که خونریزی داخلی رخ دهد. ممکن است تجویز آزمایش خون توسط پزشک صورت گیرد تا بر این موضوع نظارت کند. با این وجود، خونریزی داخلی حتی در دوزهای درمانی هم با خطراتی همراه است.
ممکن است پزشکان داروهای ترومبولیتیک را در موقعیت های تهدید کننده زندگی مورد استفاده قرار دهند. این داروها به سرعت موجب از بین رفتن لخته هایی می شود که علائم شدید را به وجود می آورد. اما می توانند خونریزی ناگهانی ایجاد کنند و تنها بعد از بررسی دقیق از آن استفاده می شود.
کاتتر
در برخی از موارد، این روش را می توان یکی از درمان های اضطراری در نظر گرفت که پزشک می تواند از آن در درمان آمبولی ریه استفاده کند. پزشک با وارد کردن لوله ای نازک و انعطاف پذیر در رگ ران یا بازو، کار را شروع کرده و سپس این لوله را درون ریه فرو می کند. در آنجا به برطرف کردن لخته می پردازد یا از دارو استفاده می کند تا آن را حذف کند.
روش های درمانی دیگر
در صورتی که استفاده از داروهای رقیق کننده خون برای افراد ممکن نیست، ممکن است پزشک این گزینه ها را برای درمان پیشنهاد دهد:
- فیلتر ورید اجوف تحتانی: ورید اجوف تحتانی را باید یک ورید بزرگ در نظر گرفت که انتقال خون را از قسمت های پایینی بدن به قلب انجام می دهد. قرارگیری فیلتر در این ورید توسط پزشک می تواند موجب توقف لخته ها قبل از رسیدن به ریه ها شود. این فیلتر از تشکیل لخته ها جلوگیری نمی کند و تنها مانع از رسیدن آنها به ریه می شود.
- جراحی: به ندرت ممکن است از بین بردن لخته ریوی نیازمند یک عمل جراحی باشد.
کلام آخر
در این مقاله به موضوع آمبولی ریه پرداختیم و افرادی که در جستجوی سایت دکتر متخصص ریه هستند را راهنمایی کردیم. به چنین افرادی توصیه می شود که به وب سایت دکتر با من مراجعه کرده و بعد از بررسی مشخصات هر کدام از پزشکان، پزشک متناسب با خود را انتخاب کنند.
